Ebru Sanatının Tarihçesi
Ebru sanatı kısaca, en eski Türk kağıt süsleme sanatlarındandır. Ebru sanatının bilinen ilk adı, Çağataycada "hare gibi, damarlı” anlamına gelen ‘Ebre’ kelimesidir. İpek Yolu sayesinde İran’a ulaşan Ebru sanatı, burada ‘Abru’ (Su Yüzü) veya ‘Ebri’ (bulut gibi) olarak adlandırılmıştır. Daha sonra Türklerin Anadolu’ya girmesiyle birlikte bu topraklara gelen süsleme sanatının adı ‘Ebru’ olarak dilimize yerleşmiştir. Günümüzde Avrupa’da ‘Marbling’ olarak adlandırılan ebru sanatı, Avrupa’ya 17. yüzyılda ‘Türk kağıdı’ adıyla gitmiştir. Ebru sanatı, ülkemizde cilt sanatı olmasının yanı sıra, hat sanatında zemin ve pervaz olarak da kullanılmıştır. Hat sanatının gelişimine paralel olarak, fon olarak kullanılan bu desenli kağıdın değeri de artmış, çerçevelenip saklanacak kadar önemsenmiştir. Ebru, görsel zarafetinin yanı sıra, çıplak gözle görülemeyen mikro dünyadan ilginç güzellikler de sunar. Vera Sanat olarak ebru sanatı ile ilgili bilgi vermeye çalıştığımız bir yazı hazırladık sizlere. Ebru sanatı tarihi hakkında bilgi edinmek isteyenler, ebru sanatına başlayanlar ve ebru sanatı malzemelerini merak edenler yazımızı ilgiyle okuyacaklardır.
Ebru Sanatı Nedir?
Ebru sanatı; kitre kullanılarak yoğunlaştırılmış suyun üzerine, özel olarak hazırlanmış boyalar vasıtasıyla oluşturulan desenlerin, kağıt üzerine aktarılması yoluyla icra edilen bir süsleme sanatıdır. Görsel açıdan göze çok hoş gelen renkler, motifler ve desenler ortaya çıkarken, uzun yıllar muhafaza edilmesi gereken harikulade eserler de oluşur. Ebru sanatı icra edilirken dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında; oda sıcaklığı, kullanılan boyaların ve fırçaların kalitesi gibi etmenleri saymak mümkündür. Ebru sanatı da tıpkı hat sanatı gibi el becerisine ve yaratıcılığa dayanan; stresi azaltmada etkili bir uğraştır.
Ebru Çeşitleri Nelerdir?
Diğer pek çok sanat dalında olduğu gibi, Ebru sanatının da kendi içerisinde çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar arasında; tüm ebru çeşitlerini yapmadan önce uygulanan battal ebru, tekne kenarlarına zıt oluşturulan çizgilerden meydana gelen gelgit ebru, helezonik yuvarlaklar içeren bülbül yuvası ebru, uç kısımları kıvrımlı şal ebrusu, taraklı ebru, hatip ebrusu ve çiçek ebrusunu saymak mümkündür. Ebru çeşitleri hakkında daha fazla bilgi için yazımızı okuyabilirsiniz.
Ebru Sanatı İçin Gerekli Malzemeler Nelerdir?
Ebru sanatı nedir ve çeşitleri nelerdir sorularına cevap verdikten sonra nasıl yapıldığına ve hangi malzemelerin kullanıldığına kısaca bir göz atalım. Ebru sanatını icra edebilmek için öncelikle gerekli tüm malzemeleri eksiksiz şekilde temin etmemiz gerekiyor. Malzemelerin kaliteli olması ortaya çıkacak eserin de kaliteli olması anlamına gelecektir. Ebru sanatı için gerekli malzemeleri saymamız gerekirse;
Kağıt: Ebru sanatında emici özelliği çok iyi, parlak olmayan ve sıklıkla birinci kalite hamurlardan elde edilen kağıtlar kullanılmaktadır.
Su: Su kireçsiz, dinlendirilmiş olmalıdır. Musluk suyu iyiyse o da olabilir. Eski dönemlerde yağmur suyu kullanılmıştır.
Toprak Boya: Ebru sanatının icrası için kullanılan boyalar, topraktan hazırlanır. Günümüzde ise daha ziyade ezilmeye hazır, toz boyalar kullanılmaktadır.
Öd: Öd, sıklıkla büyükbaş hayvanların safra keselerinden elde edilmektedir. Bir kap içerisinde toplanan öd, benmari usulü kaynatılan suyun içinde 20 dakika bekletilir. Günümüzde hazır olarak satılmaktadır.
At Kılı ya da Gül Dalı: Fırça yapımında kullanılmak üzere tercih edilen at kılları genellikle yaşça ilerlemiş atların kuyruklarından elde edilir. Ancak yele kılları da kullanıma uygundur. Fırçalarda gül dalının kullanılmasının sebebi, dalın esnek olması ve kolaylıkla küf tutmamasıdır.
Tekne: İçerisine su ile karıştırılmış kitre konulan kaba verilen isimdir.
Ebru Sanatı Nasıl Yapılır?
Ebru sanatını icra etmek için ilk olarak yukarıda bahsettiğimiz malzemelerin eksiksiz şekilde temin edilmesi gerekir. İlk önce teknenin içi kitreli su ile doldurulur ve uygun kıvam elde edilmeye çalışılır. İdeal olan 2 litre su içerisine 2 çorba kaşığı kitre konulmasıdır. Bu karışım 2 gün bekletilir ve sonrasında bir tülbent yardımıyla süzülür. Hazırlanan bu karışım istenilen zamanda kullanılmak üzere bir kap içerisinde saklanabilir.
Daha sonra toprak boya ile istenilen renk oluşturulur ve öd eklenerek karıştırılır. 15 gün ya da bir ay boyunca beklemeye bırakılır. Bu kısımdan sonra ise ebru sanatının gerçekten zevkli olan kısmı başlar.
Gerekli malzemeler hazırlandıktan sonra önceden hazırlanmış olan kitreli su tekneye dökülür. Kullanılmak istenen renkler fırça yardımıyla suya damlatılır. Her fırça damlasında renkler suda farklı bir şekil oluşturur. Son olarak kağıt teknenin üzerine örtülür ve tek seferde çekilerek kurumaya bırakılır.
Ebru Sanatının Tarihi
Bu sanatın temel olarak hangi ülkede ortaya çıktığı net olarak bilinmemektedir. Ancak, doğu ülkelerinde süsleme amaçlı olarak yapıldığı düşünülmektedir. Farklı İran kaynaklarında, Hindistan topraklarında ortaya çıktığı yazmaktadır. Diğer kaynaklara göre ise Türkistan’ın Buhara kentinde ortaya çıktığı ve İran üzerinden Osmanlı'ya ulaştığı belirtilmiştir. Batıda ebru sanatı için Türk kağıdı ve mermer kağıdı gibi tabirler kullanılmaktadır.
Ebru sanatının geçmişinin 9. ve 10. yüzyıllara kadar uzandığı varsayılır. Esasen kağıdın bulunmasıyla birlikte bu sanatın da gelişme gösterdiği anlaşılabilir. Türkistan topraklarında doğup, İpek Yolu aracılığıyla 16. yüzyıl başlarında İran’a ulaştığında "ebri” olarak adlandırılmıştır. Görünümüyle bulut kümelerine benzer şekiller ihtiva ettiğinden "buluta nispet” anlamına gelen Farsça Ebru kelimesi bu sanat için en doğru isimlendirme özelliğini taşır.
Ebru sanatı, Avrupalı seyyahlar sayesinde bu ülkelere ulaşmıştır. Önce Almanya’da görülen ebru ardından Fransa ve İtalya’ya yayılmıştır. Zaman içerisinde Amerika ve İngiltere’ye de ulaşan sanat, her ülkenin kendi sanat anlayışı çerçevesinde şekillenmiştir. Belgelenmiş ilk ebru örneği, 16. yüzyıla aittir.
İster ebru sanatına yeni gönül vermiş olun ister bu sanatı uzun yıllardır icra ediyor olun aradığınız tüm malzemeleri ve en güzel Ebru sanatı eserlerini Vera Sanat internet sitesinde bulabilirsiniz. Gerekli ebru malzemelerini eksiksiz ve kaliteli şekilde temin etmek ya da yaşam alanlarınızı eşsiz ebru eserleriyle süslemek için bize ulaşmanız yeterli.