El Yapımı Bıçaklar

Hat ve Tezhip sanatı icra edilirken kullanılan malzemeler arasında el yapımı bıçakları saymak mümkündür. Günümüzde maket bıçakları da bu iş için kullanılıyor olsa da bu sanatlara emek verenler için el yapımı bıçakların yeri ayrıdır. Gelin hat ve tezhip sanatlarına kısaca göz atalım ve el yapımı bıçakların bu sanat dalları için neden önemli olduğunu kavramaya çalışalım. 

Tezhip Sanatı

Tezhip Türk süsleme sanatlarından biridir. Kelime anlamı "Altınla Süslemek” tir. 18 ve 22 ayar ezilmiş altınla ve muhtelif renklerle kitap ve levha gibi yazma eserlerin süslenmesidir. Yalnız altınla yapılan tezhibe "halkari" denir. Tezhip yapan sanatçıya "müzehhib" tezhiplenmiş esere de "müzehheb" adı verilir. Tezhip en çok Kuran-ı Kerim'lerin ilk ve son sayfalarında, surelerin baş taraflarında kullanılmıştır. 

Tezhip Sanatı Nasıl Yapılır?

Tezhip sanatı yapılırken boya ile birlikte altın kullanılır. Altın maddesinin dövülmek suretiyle incecik özel bir tabaka haline getirilmesi sağlanır. 

Altın varak daha sonra suyun içerisinde iyice ezildikten sonra jelatin malzemeyle karıştırılır. Bu sayede söz konusu karışımın belirli bir kıvama gelmesi sağlanır. Tezhip tabloları içinde kullanılan boyalar genellikle toprak boyalardır. Günümüz itibariyle toprak boyaların yerini sentetik kökenli boyalar almış durumdadır. 

Tezhip Sanatında Hangi Malzemeler Kullanılır?

Tezhip sanatından kullanılan birtakım malzemeler vardır. Tezhip sanatının başlıca malzemesi altındır. Yine çeşitli boya materyalleri, kurşun kalem, buğday nişastası, guvaj boyalar, şap, Arap zamkı, çini mürekkebi, maket bıçağı ile mukavva da tezhip sanatında ihtiyaç duyulan malzemeler arasında yer alır. 

Tezhipte kullanılan fırçalar, kullanıldıkları yerlere göre isim alırlar. Müzehhibler bugün samur kılından hazır fırçalar kullanmaktadır.

Tezhipte altın kullanıldıktan sonra, parlatılarak boya görünümünden çıkarılır. Bu parlatmada zer mühre kullanılır. Kağıt mühresi ve zer mühre olmak üzere iki çeşit mühre vardır. Zer Mühre; altın parlatmaya yarayan ucu akik mühre. Sivri mühre; ucu eğri ve düz sivridir.

Kitap sanatlarında yazı malzemesi olarak kullanılan kağıtların en eskisi parşömendir. Özellikle mushaflarda bunlar kullanılmıştır. Daha sonra papirüs görülür. Papirüs yerini yavaş yavaş kağıda bırakmıştır.

Eski tezhip sanatımızda kullanılan boyalar, kök ve toprak boyalardan hazırlanırdı. Günümüzde müzehhibler hazır şişe boyaları kullanmaktadırlar.

Hat Sanatı

Hat sanatı Osmanlıdan günümüze kadar gelen ve Arap harfleri çerçevesinde oluşmuş bir güzel yazı yazma sanatıdır. Hat sanatının ortaya çıkışı 6. yy ile 10. yy arasına tekabül etmektedir. Hat sanatı ile uğraşan kişi, hattat unvanıyla anılır.

Belirli kurallar çerçevesinde ilerlemeyen, hattat’ın kendi yönlendirmesiyle yapılan Hat, matbaanın icadından önce elle yazılan kitaplar aracılığıyla gelişmiş ve yaygınlaşmıştır. Hat sanatının hem Osmanlıda hem de diğer bölgelerde gelişimi ise Arap harflerinin gelişmesine paraleldir. Arap harfleri diğer ülkelerde gelişme gösterdiği zamanlarda hat sanatı da giderek yayılmıştır.

Hat Sanatı Nasıl Yapılır?

Hat sanatının nasıl yapıldığını en iyi hattatlar bilmektedir. Yani bu sanat türünde, hattat kafasında canlandırdığı veya hayal ettiği şeyi Arap harflerini kullanarak yazıya döker.

Hat sanatına başlamadan önce hattatın yapması gereken ilk şey yazacağı harfleri kafasında canlandırmak ve tasarlamaktır. Daha sonra harfleri kendi zevkine göre kağıt üzerine dökerek sanatını icra eder. Elbette hat sanatını icra etmek için hem yazı türlerini bilmeli hem de gerekli malzemelere sahip olmalısınız.

Başlıca Hat Sanatı Yazı Türleri

Hz. Ali'nin Kufe'yi merkez olarak seçmesinin ardından Kufe'nin siyasi merkez olmasıyla gelişen Kufi yazı biçimi köşeli, çetin denilebilecek bir üsluba sahiptir. Bu yazı biçimi İslam coğrafyasındaki en eski yazı biçimidir. Halı bordürlerinden madeni paraya kadar çok çeşitli alanlarda kullanılır. "Nesih” yazıtlarda, Kur’an ve divan yazmalarında, "sülüs” iri harfli olduğu için duvar yazılarında ve kitapların bölüm başlıklarında kullanılır.

"Reyhani ve muhakkak” din kitaplarında ve murakkaların başındaki besmelelerde geçer. "Tevki” devlet belgelerinde "rik’a” ise hattatların öğrencilerine verdikleri icazetnamelerin altındaki üstat imzalarında kullanılan yazı tiplaridir. Bu yazı çeşitleri, "aklam-ı sitte” diye adlandırılan en önemli altı yazı türünü oluşturur.

Hat Sanatında Kullanılan Malzemeler

Makas, yazı takımı, aharlı kağıt, is mürekkebi, kalemtraş, mistar, lika, hokka, makta, mühre, celi kalem, yazı altlığı vb. malzemeler hat sanatı için olmazsa olmaz malzemelerdir. 

Hat ve Tezhip sanatında kullanılan tüm malzemeleri Vera Sanat’ta bulabilirsiniz. El Yapımı Bıçaklar da bulabileceğiniz ürünler arasında yer almaktadır. Zengin el yapımı bıçak koleksiyonumuzu internet sitemizde görebilir ve ihtiyacınız olan ürünleri hiç vakit kaybetmeden temin edebilirsiniz: Vera Sanat