El Yapımı Kağıt Nedir, Nerelerde Kullanılır?

Hat sanatı, tezhip ve ebru sanatı gibi sanat dallarında kullanılan kağıtlar, her gün kullandığımız sıradan kağıtlardan farklıdır. Boya emme kabiliyetleri, mürekkebi dağıtmamaları, kolay kurumaları, vb. özellikleri sebebiyle bu sanat dallarında özel kağıtlara ihtiyaç vardır. Papirüs kağıdı, aharlı kağıt, aharsız kağıt, Nepal kağıdı, Japon kağıdı, el yapımı kağıt gibi özel kağıtlar bu sanat dalları için tercih edilen kağıt çeşitlerinin başında gelir. El yapımı kağıtlar, teknolojinin gelişmesinden önceki dönemlerde en çok kullanılan sanat malzemelerinin başında gelmekteydi. Bu kağıtlar özellikle hat, kaligrafi, tezhip ve ebru gibi sanat dallarında benzersiz eserler ortaya koymak için kullanılır. Son yıllarda teknoloji alanında yaşanan gelişmelere paralel olarak çeşitli ve kaliteli çok sayıda sentetik sanat kağıtları üretiliyor olsa da el yapımı kağıt kullanımı hala devam ediyor. Hal böyle olunca el yapımı kağıt nasıl yapılır ve el yapımı kağıt nereden alınır gibi pek çok soru ortaya çıkıyor. Bu yazımızda sizlere kağıdın tarihçesi, el yapımı kağıtların özellikleri gibi birçok soruya yanıt vermeye çalışacağız.

Kağıdın Tarihçesi

Kağıt MÖ 2. yüzyılda Cai Lun tarafından keşfedilmiş ve geçmiş zamanlardan günümüze değin kültürlerin gelişmesindeki ve genişlemesindeki en büyük etkenlerden biri olmuştur. MÖ 4000 yıllarında Mısır’da yetişen papirüs bitkisinin sapının uygun boyutlarda kesilip bir tahta üzerine dizilerek, sulu şekilde dövülmesiyle bir çeşit kâğıt üretilmekteydi. Yapılma tekniği ve özellikleri açısından günümüzde kullandığımız kağıttan farklı bir kağıttı ve papirüs kağıdı denirdi.

Papirüs kağıdının yanı sıra, çeşitli hayvan derilerinden yapılan parşömen kağıdı da tarih boyunca sıkça kullanılmıştır. Parşömen, günümüzde dahi yaygın şekilde kullanılan, yazı ve resim için son derece elverişli, uzun ömürlü bir kağıttır.

Kağıt, kültürlerin yayılıp gelişmesinde oldukça büyük bir rol oynamıştır. Yazma, taşıma ve saklanmasındaki kolaylıklar sebebiyle dünyanın bir ucundaki bilgi kısa sürede dünyanın diğer bölgelerine yayılabilmiştir. Bu özelliğiyle günümüz medeniyetinin temelleri atılmıştır.

Kağıt Nasıl Üretilir?

Kağıt elde etmek amacıyla kesilen ağaçların kabukları soyulur. Bu işlemin ardından parçalara ayrılarak kütük haline getirilen ağaçlar daha küçük parçalara ayrılırlar. Ardından hamur haline gelmesi için bu parçaların içine su ilave edilir. Bu sürecin sonrasında karıştırıcıya atılır ve su yardımıyla hamur haline getirilir.

Kağıdın ortaya çıkmasındaki en önemli madde olan selüloz hamurun içine bu aşamada eklenir. Suda eriyen selüloz, kağıt hamuru haline gelirken mürekkep ilavesiyle beyaz renk elde edilir. Böylece selülozdan kağıt üretimi gerçekleşmiş olur. Kağıt şeklini alabilmesi için bu hamur kısa bir süre karıştırıcıya konur. Daha sonra bu karışıma basınç ve vakum uygulanır ve su oranı azaltılır. Sıcak silindirlerle ezilerek sudan arındırılan hamur, artık farklı kağıt ürünlerine dönüşeceği yeni işlemlere hazır hale gelir.

El Yapımı Kağıt Nedir?

Teknolojinin gelişmesinden önce sanat alanında neredeyse tek başına el yapımı kağıtlar kullanılırdı. Bu kağıtlar özellikle hat ve ebru sanatında eserler üretmek için kullanılmıştı. Son yıllarda teknolojinin gelişimine paralel olarak çok kaliteli sentetik kağıtlar üretiliyor olsa da kalıcı eserler üretmek isteyen sanatseverler hala el yapımı kağıtları tercih etmektedir. El yapımı kağıtların özenli ve incelikli yapısı her dönem ilgi görmelerinin en önemli sebebidir. Tamamen doğal malzemelerden üretilen el yapımı kağıtlar bu haliyle çevre dostu bir yapıdadır ve çevreye zararlı zehirli bir yapıya sahip değildir.

El Yapımı Kağıdın Önemi

Kağıt üretilirken kullanılan asitli maddeler ve sert su kağıdın ömrünü kısaltıcı etkiye sahiptir. Özellikle hat ve ebru sanatında kullanılan kağıdın kalitesi üzerinde çalışılan eserin kalitesini doğrudan etkiler. Bu nedenle bu sanatlarla uğraşan kişiler asit oranı düşük ve uzun yıllar boyunca dayanan geleneksel el yapımı kağıtları tercih ederler.

Kağıt üretiminde iki yöntem kullanılmaktadır: geleneksel ve modern yöntem. Genel olarak bakıldığında her iki yöntemde de kağıt imalatına soyulmuş ağaç kütüklerinin küçük parçalara ayrılması ve içine su katılmasıyla başlanır. Sonrasında eklenen selüloz kağıt oluşumunun temelini hazırlar. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hem artan kağıt ihtiyacına cevap verebilmek hem de hızlı üretim yapabilmek için kağıt üretiminde çok sayıda kimyasal kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu yöntem sonucunda kağıt daha asitli olmakta bu da kağıt kalitesini kötü etkilemektedir.

Yukarıda belirttiğimiz üzere ebru ve hat sanatı gibi geleneksel sanatlarda kullanılan kağıdın kalitesi ve asit seviyesi, yapılan eseri büyük ölçüde etkilemektedir. Kağıt üzerine çizim, yazı, boyama ile yapılan geleneksel el sanatlarında kağıdın cinsi ve kalitesi hem eserin görünümünü hem de kalıcılığını oldukça etkilemektedir. Ebru ve hat gibi birçok sanat dalında kağıdın kalitesi genellikle asit oranı ile ifade edilmektedir. Sanayi üretimi sentetik kağıtların asit düzeylerinin yüksek olması, kağıdın kalitesini düşürdüğü gibi, yapılan eserin kalıcılığını da etkilemektedir.

Geleneksel yöntemlerle el yapımı kağıt üretimi sayesinde bu zararlı etkiler en aza iner ve eserler uzun yıllar kalıcılığını muhafaza eder. Çok eski dönemlerden günümüze kadar ulaşan neredeyse tüm önemli eserlerin yapımında kullanılan kağıtların geleneksel el yapımı kağıtlar olduğu bilinmektedir.

El Yapımı Kağıtların Kullanım Alanları ve Özellikleri?

Doğal malzemeler kullanılarak üretilmelerinin ve asitsiz olmalarının yanı sıra bu kağıtların mürekkep tutma kapasiteleri de yüksektir. Bambu, çam, ladin, çınar ve sedir gibi pek çok farklı ağaçtan alınan liflerden yapılan bu kağıtlar selüloz hammaddesinden üretilir. Bu nedenle süsleme temelli sanatlarda da ekseriyetle tercih edilirler.

El yapımı kağıtlar piyasada bulunan diğer sentetik kağıtlara göre daha pahalıdır. Ancak kalıcı eserler yaratmak isteyen sanatçılar genellikle bu kağıtları tercih ederler. Bu kağıtlar hat ve ebru sanatlarının yanı sıra farklı çizim ve boyama teknikleri için de uygundur. Ayrıca baskı ve kolaj alanında da rağbet görürler.

En kaliteli, asitsiz el yapımı sanatsal kağıtlar Japonya, Hindistan ve Nepal gibi doğu ülkelerinde üretilmektedir.

Geleneksel sanatlar konusunda zengin bir tecrübeye sahip olan Vera Sanat, kağıt kategorisinde sizlere uygun fiyatlı ve çok çeşitli el yapımı kağıt çeşitleri sunmaktadır. Geleneksel yöntemlerle kağıt üretiminde en önemli ülkelerden biri olan Japonya’nın ünlü Awagami el yapımı kağıtlarını, asitsiz ve doğal Nepal el yapımı kağıtlarını ve Hint kağıdı çeşitlerini Vera Sanat internet sitesinde bulabilirsiniz.