Kağıt Çeşitleri ve Aharlı, Aharsız Kağıt Nedir?
Ahar, kâğıdın yazı yazmaya daha elverişli olması için, üzerine sürülen bir maddedir. Ahar, kağıtların sağlam ve kullanışlı hale getirilmesi için önemli bir rol oynamaktadır. Bu işleme kâğıdı aharlamak, aharlanan kâğıda da aharlı kâğıt denilmiştir.
Ahar; nişasta, şap ve yumurta akı maddelerinden yapılan bir maddedir. Elde edilen bu sulu madde kâğıdın üzerine sürülmektedir. Bazı örneklerde de kâğıt bu maddeye batırılmaktadır. Böylece kâğıt daha parlak görünmektedir. Kaba, pürüzlü ve kalemin yürümesine müsait olmayan kağıtların aharlanarak yazı yazmaya son derece müsait hale getirilmesi işlemi başta hat sanatında kullanılan kağıtlar olmak üzere yüzyıllardır uygulanmaktadır
Kâğıdın aharlanması şu olumlu sonuçları doğurmaktadır:
1) Kâğıt cilalanmış olur.
2) Aharlanan kâğıt üzerine mürekkeple yazılan yazıyı birkaç defa silip yeniden yazmak mümkün olur ve aharlı olduğu için kâğıt yıpranmaz.
3) Aharlı kâğıt üzerinde kalemin kayması gayet kolay olur.
4) Mürekkep de kolay ve kıvamında akar, kâğıda tam siner.
5) Aharlı kâğıt üzerine yazı kolay yazılır ve yazının keskinliğini sağlamak kolay olur.
6) Aharlı bir kâğıt üzerine yazılan yazı hiç bozulmadan ve solmadan asırlarca muhafaza edilebilir.
Aharlı kağıt nasıl yapılır?
Aharın pek çok çeşidi olup, bunlardan en basitinin yapılış şekli; pirinç unu ve nişasta suda ezilip kaynatılır. Elde edilen sıvı, bir sünger ile yazı kâğıdı üzerine sürülür. Sonra yumurta akı şapla karıştırılarak bu da kâğıdın üstüne sürülür. Kurutularak parlak bir kâğıt elde edilir.
Diğer yapılış usullerinden bazıları da şöyledir: Beyaz şap, havanda dövülür ve su içinde eritilerek ateşte iyice kaynatılır. Elde edilen sıvı, bir kap içine dökülerek sıcak iken içine aharlanacak kâğıt batırılıp çıkarılır ve bir yere serilerek gölgede kurutulur. Sonra bir miktar su kaynatılır ve ayrıca bir çanak içinde bir avuç miktarı nişasta ezilerek suya dökülür ve devamlı karıştırılarak nişasta kokusu kalmayıncaya kadar kaynatılır. Sonra bir teneke kap içine boşaltılıp, önceden şaplanıp kurutulmuş kağıtlar bu suya batırılır ve gölgede kurutulur. Bundan sonra da mühre vurularak yani cilalı bir taş veya madeni kâğıt üzerine sürerek parlatılır. Bu ahar ne kadar beklerse o kadar iyi olur. Hatta birkaç sene duran aharlı kağıtlar yazı yazmaya daha müsait olurlar.
Daha çeşitli yapılış usulleri olan aharın yapılış usullerinin hepsinde esas madde nişasta, yumurta akı ve tutkaldır. Kalemin aharlı kâğıt üzerinde kaymasına "kalemgir" denir. Kağıtları buna elverişli yapmak için aharladıktan sonra üstüne başka sıvılar da sürülür. Bu sıvılara "tıla" denir. Kâğıdın güzel kokması için misk veya gül suyu gibi güzel kokular katılır. Böylece kâğıt çok nefis kokar. Aharlı kağıtlara gül kırmızısı, gül pembesi, kanarya sarısı, filizi ve açık mavi renkler de verilirdi.
Hat sanatında yazının çeşidine göre kâğıda sürülen aharın cinsi değişirdi. Kur'an-ı kerim yazmak için hazırlanan kağıtların her iki tarafı da aharın en incesi ile aharlanırdı. Levha, meşk ve buna benzer yazılar için kullanılan ve sadece tek tarafına yazı yazılacak olan kağıtların aharları birkaç kat olmak üzere kalın sürülürdü. Bu kağıtlar üzerinde tashih gerekince kâğıt bozulmadan yapılabilirdi. Talik yazı için kullanılacak kağıtlara sürülen ahar tabakası çok kalın olurdu. Talik yazı için ahar yapanlar kendilerine mahsus soğuk damga yapmışlardı ve hazırladıkları hususi kağıtları bu damga ile damgalarlardı. Yani aharlı kâğıt esasen hat kâğıdı yahut tezhip kâğıdı olarak da bilinmektedir. Aharsız kâğıt ise bu işlemden geçmemiş ancak aynı sanat dallarında kullanılmakta olan kağıtlara verilen genel bir isimdir.
Verasanat.com’da pek çok renkte aharlı ve aharsız kâğıt bulunmaktadır. Japon kağıdından Nepal kağıdına, el yapımı kağıtlardan bambu kağıtlarına dek pek çok içeriğe erişmek ve satın almak için verasanat.com’u ziyaret edebilir, ihtiyaçlarınıza en uygun sanat malzemelerini edinebilirsiniz. Bilgi almak için tıklayın: Kağıt Çeşitleri