Mühre Nedir? Ne İşe Yarar?
Mühre kelimesi Türkçe’de; top, topçuk, bilye, deniz kabuğu, kağıt perdahlamakta kullanılan bir tür deniz kabuğu anlamlarına gelmektedir.
Eskiden dönemlerde kâğıt imalathanelerinde üretilen kâğıtların yüzeyi kalem ve fırçanın rahatlıkla hareket edebileceği düzlükte ve pürüzsüzlükte üretmenin mümkünatı olmadığından dolayı, kağıda pürüzsüzlük kazandırmak amacıyla çeşitli arayışlar sonucu mühreleme işlemi bulunmuştur. Böylece kağıtların pürüzlerini gidermek, onları parlatmak ve daha kullanılır hale getirmek mühreleme işlemi nesilden nesile aktarılmıştır.
Mühreleme işlemi özel kitap sanatlarında kullanılacak kağıtların, kağıt cilalamak amacıyla kullanılan nişasta ve yumurta akından yapılan özel bir karışım olan ahar ile ile aharlanmasından sonra bu tabakanın çatlayıp arasına is mürekkebi dolmaması için bir hafta içerisinde mührelenmesi gerekli bir işlemdi. Mühre zaman içinde çeşitli şekillerde üretilmiştir ancak en yaygın ve günümüze kadar gelen şekli, her iki tarafında da elle tutulabilecek kalınlıkta birer kolu ve çakmak taşı denilen parlak ve sert taşın boydan boya içine yerleştirileceği oyuğu olan düzgün bir ahşaptan oluşmaktadır.
Mühreleme İşlemi Nasıl Yapılır?
Öncelikle mühreleme işlemi yapılacak kağıtlar ıhlamur ağacından özel olarak yapılmış, yüzeyi pürüzsüz ve boyutu kâğıt tabakalarından daha geniş bir tahta üzerine yerleştirilir. Ardından yağlı insan cildine veya kuru bir sabuna sürülen kalın bir bez parçası kâğıdın üstünde dolaştırılıp kayganlık sağlandıktan sonra ve mühre iki ucundan da tutularak kâğıdın üzerine kuvvetle bastırılmak suretiyle ileri-geri hareketler yapılır, bu esnada kâğıt serbest bırakılır. Eğer kâğıdın iki yüzüne de bir şeyler yazılacaksa her iki taraf için de ayrı ayrı mührelenme işlemi gerçekleştirilmesi gerekir.
Basım için kullanılan kağıtlar dışında elle gerçekleştirilen bütün yazı işleri için kullanılan kağıtlar aharlanmış olsun veya olmasın mutlaka önceden mühreleme işlemine tâbi tutulur. Mührenin kağıt üstünde daha süratli hareket etmesi için mühre tahtasının (pesterk) hafif içbükey biçimde hazırlandığı da bilinmektedir.
Daha küçük ve az sayıdaki mühreleme işlerinde deve kuşu yumurtası iriliğinde bir cam mühre de kullanılabilir. Burada da mühre iki ucundan kavranıp kâğıdın üstünde bastırılarak yürütülür. Deniz kulağı denilen deniz böceğinin, üstü benekli sert ve parlak kabuğundan da aynı maksatla faydalanılabilir. Bu küçük mühre çeşidi "minkaf, mıskale (mazgala), halezon, senc” isimleriyle de biliniyor.
Mühre Tipleri
Tenzip ve hat sanatlarında özel olarak yapılan kağıtları mührelemek için farklı çeşitlerde mühreler mevcuttur. Tezhipte altın kullanıldıktan sonra, parlatılarak boya görünümünden çıkarılır. Bu parlatma işlemini gerçekleştirebilmek için özel bir mühre çeşidi olan zer mühre kullanılır. Akîk, süleymânî taşı, yeşim, yemen taşı gibi pürüzsüz halde tesviye edilebilen ve iri badem biçimine getirilmiş bir taşa, elin kavrayabileceği kalınlıkta ahşap bir sap takılır. Zermühre parlatıcı taşının biçiminden dolayı "bâdemî” veya "yassı” olarak adlandırılır. Zermührenin parlatma ameliyesinden önce yüz veya başa sürülerek cilt yağıyla kaygan hale getirilmesi şarttır.
Çakmak Mühre: Çakmak mühre, çakmak taşından yapılan mühredir. Her iki taraftan tutularak kullanılan, merdane biçiminde ağaçtan yapılmıştır. Ellerin arasında kalan kısımda ağaç oyulmuş ve içine çakmak taşı yerleştirilmiştir.
Zer Mühre: Sert akikten yapılan mühre, yaldız ve altın parlatmada kullanılır. Akîk, süleymânî taşı, yeşim, yemen taşı gibi taşlardan elde edilir.
Billur Mühre: Kaz yumurtası şeklinde camdan yapılan mühredir.
Böcek Mühre: Deniz böceği kabuğundan yapılır.
Kullanım amacına uygun olan, istediğiniz çeşit ve büyüklükteki mühreleri Vera Sanat güvencesiyle satın alabilirsiniz. İnternet sitemizden ve telefon numaralarımızdan bize ulaşarak hem sipariş verebilir hem de mühreler hakkında daha geniş bilgi alabilirsiniz.