Papirüs Kağıt Nedir, Ne için Kullanılır?

İki bin yıl önce papirüs dünyanın en popüler yazı malzemesiydi. Günümüzde modern papirüs, sanatçılar ve hattatlar tarafından özel bir yazı malzemesi olarak kullanılır.

Eski zamanlarda yazı malzemesi olarak kullanılan, aynı zamanda bu kağıdın üretildiği bitkinin de adı olan Papirüs, Cyperaceae familyasına aittir ve kağıt bitkisi olarak da adlandırılır. Papirüs bitkisi, Mısır'daki Nil delta bölgesinde uzun zamandan beri yetiştiriliyordu ve özü, ince şeritler halinde kesilen, birbirine bastırılan ve pürüzsüz, ince bir yazı yüzeyi oluşturmak üzere kurutulan sapı veya gövdesi için toplanıyordu. Papirüs, odunsu, üçgen gövdeleri olan otsu bir su bitkisidir. Papirüs bitkisi günümüzde Nil Nehri’nin ve Sicilya Adası’nın belli başlı bölgelerinde az miktarlarda yetiştirilmektedir.

Antik Mısırlılar bu bitkiyi, bugün hala papirüs olarak adlandırdığımız kağıtları imal etmek için kullandılar. MÖ 3000 yılından başlayarak üretilmeye başlanan papirüs kağıdı o zamandan beri hala kullanılmakta olan bir kağıt türüdür. Bu yazımızda sizlere papirüs nedir, papirüs kağıdının tarihi, papirüs kağıdı nedir? gibi soruların cevaplarını vermeye çalışacağız. 

Papirüsün Tarihi

Eski Mısırlılar papirüs bitkisinin sapını yelken, kumaş, hasır, kordon ve hepsinden önemlisi kağıt yapmak için kullandılar. Papirüsten yapılan kağıt, eski Mısır'da başlıca yazı malzemesi olarak kullanılıyordu, Yunanlılar tarafından benimsendi ve Roma İmparatorluğu'nda yaygın olarak kullanıldı. Sadece kitapların (rulo veya rulo halinde) üretimi için değil, aynı zamanda yazışma ve yasal belgeler için de kullanıldı. 

Modern kelime kağıdını aldığımız papirüs, Nil nehri çevresindeki bataklık alanlarda yetişen bir kamış olan papirüs bitkisinden yapılmış bir yazı malzemesidir. Papirüs, eski Mısır'da MÖ 3.000 gibi erken bir tarihte bir yazı malzemesi olarak kullanılmış ve MS 1100'e kadar bir ölçüde kullanılmaya devam etmiştir.

Sadece papirüs bitkisinin yetiştiği Mısır'da üretilmesine rağmen, papirüs (yazı malzemesi) klasik dünyaya ihraç edildi ve eski Yunanlılar ve Romalılar için en popüler yazı malzemesi haline geldi.

Eski zamanlarda, bir rulo oluşturmak için birkaç papirüs yaprağını bir uçtan diğerine birleştirirlerdi, bu rulolar 30 metre ve daha uzun olabilirdi. Rulolar antik dünyada papirüsün en yaygın kullanım şekliydi. İskenderiye'nin antik kütüphanesi, eski yazarların edebi eserlerini içeren binlerce papirüs rulosuna ev sahipliği yapıyordu.

Papirüs sonunda parşömene ve daha sonra kağıda yenildi. Üretim için yüksek kaliteli papirüs yetiştirmek amacıyla kullanılan Mısır'daki büyük tarlalar ortadan kalktı ve Mısır'ın iklimi yavaş yavaş değiştikçe yabani papirüs de yok olmaya başladı.

Papirüs Kağıdı Nasıl Elde Edilir?

Papirüs bitkisinin gövdesi içindeki lifli tabakalar çıkarılır ve bu uzunlamasına şeritlerin bir kısmı yan yana yerleştirilir ve daha sonra başka bir şerit seti ile dik açılarda çaprazlanır. İki katman, daha sonra nemlendirilen ve preslenen bir tabaka oluşturur. Kuruduktan sonra bitkinin yapışkan özsuyu bir yapıştırıcı görevi görür ve katmanları birbirine yapıştırır. Tabaka sonunda dövülerek güneşte kurutulur. Bu şekilde oluşturulan kağıdın rengi saf beyaz olur ve iyi şekilde yapılmışsa leke, renk bozulması veya başka kusurlar bulunmaz. Bu tabakaların bir kısmı daha sonra bir rulo oluşturmak üzere macunla birleştirilir, genellikle bir ruloda 20 tabakadan fazla olmaz.

Papirüs, MS 8. ve 9. Yüzyıllarda, diğer bitki liflerinden imal edilen kağıt üretiminin artıp papirüsü gereksiz kıldığı zamana kadar Mısırlılar tarafından ekildi ve yazı malzemeleri için kullanıldı. MS 3. yüzyılda Avrupa’da papirüsün yerini, daha ucuz olan parşömen almaya başladı, ancak kitaplar ve belgeler için papirüs kullanımı 12. yüzyıla kadar düzensiz olarak devam etti.

Papirüsün Tarihsel Önemi

Materyal papirüsü için kullanılan kelime, aynı zamanda, genellikle tomarlar halinde sarılmış, yaprakları üzerine yazılmış belgeleri belirtmek için de kullanılır. Tarihsel papirüslere tanımlayıcı isimler verilir; genellikle keşfedenin, ilk sahibinin veya tutuldukları kurumun adı şeklinde. 

Neyse ki, modern bilim adamları için, Mısır'ın kuru iklimi, binlerce antik papirüs parçasını korumuştur. Bu parçalar, eski papirüs çalışması olan papiroloji alanının temelini oluşturur. Papirüs metinleri, akademisyenlere eski Mısır'daki hayata dair çok fazla fikir veren mektuplar ve hükümet kayıtları gibi belgeler kadar yeni edebi kaynaklar da sunar.

Bu belgeler eski yazıtlar hakkında önemli bilgiler sağlar; bize Menander'ın, Mısır Ölüler Kitabı'nın, tıp üzerine Mısır incelemelerinin (Ebers Papirüsü) ve cerrahi üzerine (Edwin Smith papirüsü), Mısır matematiksel incelemelerinin (Rhind papirüsü) ve Mısır halk masallarının (Westcar Papirüsü) günümüze ulaşan tek kopyasını sağlarlar. 18. yüzyılda Herculaneum'da eski papirüslerden oluşan bir kütüphane bulunduğunda, zamanın bilginleri arasında beklenti dalgaları yayıldı. Ancak bu papirüsler kötü bir şekilde kömürleşmiş olduklarından, günümüzde hala çözülmeleri ve deşifre edilmeleri devam etmektedir.

Modern Papirüs Kağıdı

Ancak papirüs yapma sanatı bin yıl boyunca ölü kaldı. 20. yüzyılda, giderek daha fazla papirüs metni ortaya çıktığında, bilim adamları eski papirüs üretiminin nasıl gerçekleştiğini araştırmaya başladılar. Pliny'nin Doğa Tarihi'nde ana hatları verilen temel şema üzerinde çeşitli varyasyonlar önerildi ve test edildi, ancak hiçbiri antik papirüs kalitesinde bir yazı malzemesi üretmedi.

İki bin yıl önce papirüs yapımı hızla gelişen bir endüstri idi ve papirüs, yüksek kaliteli bir yazı malzemesi üretmek için özel olarak yetiştirilen, bir papirüs türüyle çalışan çok yetenekli zanaatkarlar tarafından yapılıyordu. Günümüzde papirüs, papirüsün vahşi türlerinden yapılıyor ve üretim süreci, papirüs yapmayı seçen birkaç uzman tarafından küçük ölçekte gerçekleştiriliyor.

Papirüs Kağıdı Almayı Düşünüyorsanız

Her ne kadar 3000 yıl önceki kaliteli papirüs bitkilerinden üretilmiyor olsalar da günümüzde de geleneksel üretim yöntemine bağlı kalınmaya çalışılarak papirüs üretimi devam ediyor. Vera Sanat olarak size hat ve tezhip çalışmalarınızda kullanabileceğiniz en kaliteli papirüs kağıtlarını sunuyoruz. Sitemizde yer alan papirüs kağıtlarını inceleyerek çalışmalarınız için en uygun papirüsü bulabilir ve aklınızdakileri kağıt engeline takılmadan somut hale getirebilirsiniz.