Tezhip Nedir, Tezhip Malzemeleri Nelerdir?

Tezhip sanatı nedir?

Tezhip kelimesi, Arapça altın anlamına gelen zeheb kökünden türemiş olup, ‘altınlamak’ anlamına gelir. Tezhip günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır ancak esasen kültürlerarası etkileşimin yoğun biçimde görülebileceği bir sanat türüdür. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip, kadınlara müzehhibe adı verilir. Tezhipler, genellikle altın veya gümüş gibi değerli metalleri içeren boyalı ve süslemeli, elle yazılmış kitaplardır.Sayfaları genellikle buzağı, koyun veya keçi olan hayvan derisinden yapılmıştır.Tezhipler tarihsel olarak 1100 ile 1600 yılları arasında üretilmiştir ve ilk yaratıcıları manastırlar olmuştur. Dönemin elitleri de bu açıklayıcı eserleri kişisel kütüphaneler için istediler ve 13. ve 15. yüzyıllar arasında Fransız ve İtalyan şehirlerinde gelişen özel atölyelerin oluşumunu teşvik ettiler.Tezhipli el yazması geleneğinin düşüşü, basılı metinlerin toplu olarak üretilebilmesi ve hem seküler hem de dini kitaplar isteyen okuryazar insan sayısının artmasıyla aynı zamana denk gelmiştir.

Tezhipler, kullanım amaçlarına göre çeşitli ebatlarda oluşturulmuştur. Çok büyük nüshalardan avuç içi büyüklüğündeki dua kitaplarına kadar pek çok boyutta üretilmişlerdir.

Tezhipler nasıl korunur?

Tezhiplerde el yazmalarını aydınlatmak için kullanılan boya bazen parşömenden ayrılabilir. Koruyucu, bir mikroskop yardımıyla kırılgan boya pullarını hizalar ve yeniden yapıştırır. Tedavinin fotoğrafları ve yazılı belgeleri, gelecekteki bakıcıların hassas alanların nerede olduğunu ve geçmişte nasıl bakım yapıldığını anlamalarını sağlar.

Tezhiplerin atfedilmesi

Küratörler ve konservatörler genellikle bir sanatçının stilini, tekniklerini ve malzeme seçimini incelemek için birlikte çalışırlar. Sanat eserlerine mikroskop altında bakmak, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük detayları ortaya çıkarabilir.

Tezhiplerin depolanması

Tek el yazması sayfalar, kırılgan boyalı yüzeylerinin güvende tutulması için yukarıda gösterilen koruyucu pencere paspaslarında saklanır. Paspaslar, ideal sıcaklık ve bağıl nemi koruyan, izlenen depolarda sağlam kutulara yerleştirilir. Sabit bir iklim, ışıklı el yazmaları için özellikle önemlidir, çünkü hayvan derisi dalgalanan nemde kolayca genişler ve büzülür.

Tezhiplerin sergilenmesi

Sanatçıların hangi malzemeleri ve teknikleri kullandığını bilmek, konservatörlerin nesnelerin özellikle kırılgan veya ışığa, neme veya kirleticilere karşı hassas olup olmadığını belirlemelerine yardımcı olur. Hassas nesneler için sergilerin uzunluğunu sınırlamak, gelecek nesillerin harikalarını yaşayabilmesini sağlar.

Sanat eserlerini ışığa maruz kalmaktan korumak, uzun süreli korunmaları için bir önceliktir. Konservatörler, düşük ışık seviyeleri ve kısa maruz kalma süreleri gerektiren sergi yönergeleri oluşturmak için küratörler ve bilim adamlarıyla yakın işbirliği içinde çalışır.

Konservatörler, sanat eserlerini sergi sırasında çevre kirleticilerinden, dalgalanan sıcaklıklardan ve nemden koruyan iklime dayanıklı muhafazalar oluşturmak için çerçeveleyicilerle birlikte çalışır. Mühürlü paketler ayrıca eserlerin seyahat sırasında korunmasını ve diğer kurumlarda teşhir edilmesini sağlar.

Tezhip malzemesi setleri

Altın: Tezhip sanatının başlıca malzemesidir. Bugün tezhip sanatı ile uğraşan müzehhibler altını varaklar halinde hazır temin etmektedirler. Eskiden altının varak haline getirilmesi için çeşitli işlemlerden geçmesi gerekmekteydi ve yağsız kuzu derisi arasındaki altın parçaları, özel çekiç kullanılarak, dövülmek suretiyle ezilerek elde edilirdi. Osmanlı altınının bu usulde hazırlanması çok zor ve yorucudur. Bu işleri altın varakçılar yapar, mücellitler de bu varakları ezerek müzehhiblere hazırlarlardı. Defter halinde hazır temin edilen altının ezme işini bugün müzehhibler kendileri yapmaktadır.

Fırçalar: Tezhipte kullanılan fırçalar, kullanıldıkları yerlere göre isim alırlar. Profesyonel müzehhibler bugün samur kılından hazır fırçalar kullanmaktadır. Eskiden kullanılan fırçaların, yavru kedilerin ensesinden veya samurlardan alındığı; ayrıca çulluk kuşunun ensesinden veya kanat ucundan alınan tüylerle de yapıldığı söylenmekte ise de, kesin olarak bilinmemektedir. Tahrir fırçası; yalnız tahrir çekmek için kullanılan bu fırçanın, müzehhib için özel bir önemi vardır. Çok ince ve muntazam uçlu olmalıdır. Zemin fırçası; zeminin büyük ve küçüklüğüne göre kalınlıkları değişir. Altın fırçası; değişik kalınlıkları olan ve altın sürmede kullanılan fırçalardır. Sarı ve yeşil altın için ayrı ayrı fırçalar kullanılır.

Mühreler: Tezhipte altın kullanıldıktan sonra, parlatılarak boya görünümünden çıkarılır. Bu parlatmada zer mühre kullanılır. Kağıt mühresi ve zer mühre olmak üzere iki çeşit mühre vardır. Zer Mühre; altın parlatmaya yarayan ucu akik mühre. Sivri mühre; ucu eğri ve düz sivridir. İnce alanları parlatmada kullanılır.Yassı mühre; uç tarafı yassı olan mühredir, daha geniş alanları mührelemek için kullanılır. Kağıt mühresi üç çeşittir. Çakmak mühre; her iki taraftan tutularak kullanılan ağaçtan yapılmış merdane biçimindeki mühre. Bu taş süleymaniye taşı, zebercent (yeşim) veya akiktir. Cam mühre; yumurta büyüklüğündedir, camdan yapılmıştır. Böcek mühre; deniz böceklerinin kabuğundan yapılmıştır.

Boyalar: Eski tezhip sanatımızda kullanılan boyalar, kök ve toprak boyalardan hazırlanırdı. Toprak boyalar arap zamkı ile iki mermer arasında ezilerek ince toz haline getirilir içine pekmez veya gliserin katılır ve zemin üzerine fırça ile tatbik edilirdi. En eski bilinen boyalar, balmumu isinden yapılan siyah, üstübeç beyazı, lapus lazili ve lahor çividi lacivertleridir. Günümüzde müzehhibler hazır şişe boyaları kullanmaktadırlar. Bunlar (gouache) sulu boya ve akrilik, ecolin olmak üzere çeşitli boyalardır.

Tezhip kağıdı: Kitap sanatlarında yazı malzemesi olarak kullanılan kağıtların en eskisi parşömendir. Özellikle mushaflarda bunlar kullanılmıştır. Daha sonra papirüs görülür. Papirüs yerini yavaş yavaş kağıda bırakmıştır. Osmanlıların yaptıkları kağıtlar Avrupa’da önemle aranan kağıt olmuştur. Daha sonra İslam dünyasında Avrupa kağıdı yayılmış özellikle İtalyan kağıdı tercih edilmiştir.Tezhip sanatında kağıdın önemini bilen müzehhibler bunu titizlikle seçmişlerdir. Tezhiplenmeden önce kağıt aharlama, mühreleme ve uzun süre bekletilme gibi aşamalardan geçirilerek, en elverişli duruma getirilerek kullanılır.

En iyi tezhip malzemeleri Vera Sanat'ta! 

 En kaliteli ve en uygun fiyatlı tezhip malzemeleri Vera Sanat'ta! Bilgi almak için tıklayın: Tezhip Malzemeleri